Ma trận xe giả và cái giá phải trả
Theo ghi nhận, xe máy điện giả, nhái là các sản phẩm sao chép bất hợp pháp mẫu mã của các thương hiệu uy tín nhưng sử dụng vật liệu rẻ tiền, quy trình lắp ráp cẩu thả và đặc biệt là không tuân thủ bất kỳ tiêu chuẩn an toàn nào. Đặc điểm dễ nhận thấy nhất là mức giá "siêu rẻ", thấp hơn đáng kể so với hàng chính hãng, đi kèm với cam kết bảo hành mập mờ hoặc hoàn toàn không có.
Xe máy điện giả "Bom nổ chậm": Hiểm họa an toàn và tương lai giao thông xanh bị đe dọa
Nguy cơ lớn nhất và đáng sợ nhất đến từ bộ phận cốt lõi của xe: pin. Pin trên xe giả thường là hàng trôi nổi, tái chế từ các tế bào (cell) pin thải loại, không có mạch bảo vệ an toàn, dẫn đến nguy cơ chập điện, cháy nổ là rất cao, đặc biệt là khi đang sạc hoặc vận hành dưới thời tiết nắng nóng. Đã có không ít vụ việc thương tâm được ghi nhận khi xe điện giả đột ngột bốc cháy, gây thiệt hại nặng nề về người và tài sản.
Đối với người tiêu dùng, cái giá của việc "ham rẻ" không chỉ là tiền bạc. Họ phải đối mặt với một sản phẩm có tuổi thọ ngắn, hiệu suất kém, thường xuyên hỏng vặt. Khi có sự cố, người mua hoàn toàn đơn độc, không có bất kỳ sự hỗ trợ nào từ nhà sản xuất hay đại lý, biến chiếc xe thành một gánh nặng tài chính.
Sự lan tràn của xe giả còn tạo ra một môi trường cạnh tranh không lành mạnh, bóp nghẹt các doanh nghiệp chân chính. Các thương hiệu lớn như VinFast, vốn chiếm thị phần cao và có uy tín, thường xuyên trở thành mục tiêu bị làm giả. Điều này không chỉ gây thiệt hại về doanh thu mà còn làm xói mòn hình ảnh thương hiệu khi người tiêu dùng có trải nghiệm tồi tệ với sản phẩm giả và lầm tưởng đó là hàng thật.
Nghịch lý từ chính sách giao thông xanh
Đáng chú ý, sự bùng nổ của xe giả lại đang được "tiếp tay" một cách vô tình bởi chính các chính sách giao thông xanh. Lộ trình cấm xe máy xăng dầu tại các đô thị lớn như TP. Hồ Chí Minh vào năm 2040 là một chủ trương đúng đắn, nhưng nó cũng tạo ra một áp lực chuyển đổi khổng lồ lên người dân.
Chính sách này dự báo sẽ tạo ra một cú hích cực lớn về nhu cầu xe máy điện trong những năm tới. Tuy nhiên, năng lực cung ứng của các nhà sản xuất chính hãng, đặc biệt là ở phân khúc giá rẻ, có thể không đáp ứng kịp tốc độ gia tăng đột biến này. Khoảng trống giữa cung và cầu chính là "cơ hội vàng" để những kẻ làm giả tung ra thị trường các sản phẩm rẻ tiền, đánh vào tâm lý cần có một phương tiện thay thế ngay lập tức của người dân.
Điều này tạo ra một "tình thế tiến thoái lưỡng nan": nỗ lực đẩy nhanh quá trình chuyển đổi sang phương tiện sạch lại vô tình tạo điều kiện cho thị trường hàng giả, hàng nguy hiểm bùng phát. Những người tiêu dùng có ngân sách hạn hẹp, vốn là đối tượng cần được hỗ trợ để chuyển đổi, lại đang bị đẩy vào "cái bẫy" của những sản phẩm không an toàn, có nguy cơ gây hại cho chính họ và xã hội.
Cần một cuộc chiến tổng lực và đồng bộ
Để giải quyết tận gốc vấn nạn này và đảm bảo một tương lai giao thông an toàn, bền vững, cần có một giải pháp tổng lực từ nhiều phía.
Về phía cơ quan quản lý nhà nước, cần siết chặt hơn nữa khung pháp lý và tăng cường thực thi, với các chế tài đủ sức răn đe. Việc thiết lập và áp dụng các tiêu chuẩn chất lượng, an toàn quốc gia bắt buộc cho xe điện và đặc biệt là pin là yêu cầu cấp bách. Song song đó, các chiến dịch truyền thông nâng cao nhận thức cộng đồng về hiểm họa và cách nhận diện xe giả cần được đẩy mạnh, cùng với các chính sách hỗ trợ, ưu đãi để xe chính hãng có giá cả phải chăng hơn.
Các nhà sản xuất chính hãng cũng đóng vai trò then chốt. Họ cần tiếp tục đổi mới để đưa ra các mẫu mã đa dạng ở nhiều phân khúc giá, đồng thời áp dụng các công nghệ chống giả tiên tiến như mã QR, số sê-ri định danh để bảo vệ thương hiệu và người tiêu dùng. Việc cung cấp thông tin minh bạch, rõ ràng về sản phẩm và các kênh phân phối chính thức là cực kỳ quan trọng.
Cuối cùng, người tiêu dùng cần trở thành những người mua hàng thông thái. Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng không thể đặt toàn bộ gánh nặng nhận diện lên vai người tiêu dùng. Thay vào đó, giải pháp phải mang tính hệ thống, khiến hàng giả khó có thể xâm nhập thị trường ngay từ đầu. Dù vậy, mỗi người dân vẫn có thể tự bảo vệ mình bằng cách luôn lựa chọn các đại lý ủy quyền, cảnh giác với giá rẻ bất thường và chủ động báo cáo các hành vi đáng ngờ cho cơ quan chức năng.
Vấn nạn xe máy điện giả không còn là câu chuyện riêng của ngành công nghiệp hay của người tiêu dùng, mà là một thách thức đối với an toàn công cộng và sự thành bại của chiến lược phát triển bền vững quốc gia. Một cuộc chiến tổng lực, đồng bộ và quyết liệt là câu trả lời duy nhất để tháo ngòi "bom nổ chậm" này.
