Theo Cục Môi trường, Bộ Nông nghiệp và Môi trường, tính đến 30/6, tổng chất thải rắn sinh hoạt phát sinh trong cả nước khoảng 69,4 nghìn tấn/ngày, trong đó xử lý đạt 91%. Cụ thể, khu vực đô thị phát sinh khoảng 37,25 nghìn tấn/ngày, xử lý đạt 97,28%; khu vực nông thôn phát sinh khoảng 32,15 nghìn tấn/ngày, xử lý đạt 80,5%, trong đó, tỷ lệ chôn lấp khoảng 59,32%, giảm 30% so với năm 2012.
Những nguyên nhân khiến công tác thu gom, phân loại rác thải gặp khó khăn. Ảnh: Internet
Riêng lượng chất thải tại Hà Nội phát sinh khoảng 7.300 tấn/ngày và chất thải tại Thành phố Hồ Chí Minh (TP.HCM) phát sinh khoảng 14.000 tấn/ngày, tổng lượng chất thải của 2 thành phố chiếm khoảng 23% lượng rác thải của cả nước.
Về công tác phân loại chất thải rắn sinh hoạt (CTRSH), hiện nay các địa phương chủ yếu dừng ở quy mô nhỏ, thí điểm.
Tính đến 30/6 đã có 32/63 địa phương đã triển khai thí điểm phân loại CTRSH. Ở khu vực nông thôn, nhiều hộ gia đình vẫn tự xử lý rác theo cách truyền thống như chôn lấp, đốt thủ công hoặc tận dụng làm thức ăn chăn nuôi, chất độn chuồng. Một số địa phương bước đầu áp dụng việc thu phí thu gom, vận chuyển và xử lý dựa trên khối lượng hoặc thể tích rác đã phân loại, nhưng còn nhiều hạn chế.
Tại họp báo thường kỳ của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, ông Hồ Kiên Trung - Phó Cục trưởng Cục Môi trường cũng nêu nguyên nhân khiến việc thu gom, phân loại rác thải đô thị gặp khó khăn, đó là hạ tầng kỹ thuật chưa đồng bộ, đặc biệt là thiếu cơ sở tái chế và công nghệ xử lý rác hữu cơ chiếm tới 50 - 60% tổng lượng.
Không những vậy, cơ chế huy động nguồn lực xã hội còn hạn chế. Nguyên tắc người gây ô nhiễm phải trả tiền chưa được áp dụng triệt để, đặc biệt là việc chưa thu đủ giá dịch vụ thu gom, vận chuyển và xử lý nên chưa thúc đẩy được nguồn lực tư nhân đầu tư về thu gom, vận chuyển và xử lý chất thải rắn sinh hoạt.
Bên cạnh yếu tố hạ tầng, ông Trung cũng đề cập đến vấn đề nhận thức như một bộ phận chính quyền địa phương, đoàn thể và người dân vẫn chưa coi trọng việc phân loại chất thải. Công tác tuyên truyền chưa đủ mạnh để biến phân loại rác thành thói quen và nếp sống.
Theo đó, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đề nghị các địa phương khẩn trương xây dựng, ban hành quy trình kỹ thuật, định mức kinh tế - kỹ thuật, ban hành giá tối đa và giá cụ thể, hình thức thu giá dịch vụ thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn sinh hoạt theo khối lượng hoặc thể tích chất thải rắn sinh hoạt phải xử lý theo từng loại theo yêu cầu của Luật Bảo vệ môi trường 2020.
Về kế hoạch giảm ô nhiễm không khí tại Hà Nội, ông Trung cũng cho rằng giải pháp phun sương mà thành phố dự kiến áp dụng chỉ mang tính tạm thời, hiệu quả trong giờ cao điểm hoặc mùa ô nhiễm từ tháng 10 đến tháng 4. Về lâu dài, Bộ đang trình các phương án căn cơ, có giải pháp cho từng vấn đề cụ thể liên quan đến ô nhiễm không khí.
Trước đó, TP Hà Nội lấy ý kiến người dân và các tổ chức liên quan về dự thảo quy định giá dịch vụ thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn sinh hoạt. Theo dự kiến, mức giá sẽ được điều chỉnh tăng dần trong 2 năm tới, với mức cao nhất lên tới 43.000 đồng/người/tháng từ năm 2026.
Hiện nay, giá dịch vụ thu gom rác sinh hoạt tại Hà Nội áp dụng theo Quyết định 54 ngày 31/12/2016, với mức 6.000 đồng/người/tháng tại các phường (tương đương 24.000 đồng/hộ 4 người) và 3.000 đồng/người/tháng tại các xã (tương đương 12.000 đồng/hộ 4 người).
Theo Sở Tài chính Hà Nội, tổng số thu phí thu gom rác năm 2024 đạt gần 568 tỷ đồng, trong khi chi phí thực tế cho công tác thu gom, vận chuyển và xử lý chất thải rắn sinh hoạt lên tới gần 2.300 tỷ đồng, gấp 4 lần số thu. Ngân sách TP. Hà Nội nhiều năm qua phải bù đắp khoản chênh lệch rất lớn này. Nên việc điều chỉnh giá dịch vụ thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn sinh hoạt hết sức cần thiết, đảm bảo nguyên tắc tính đúng, tính đủ chi phí trong thu gom, và xử lý.
