Bà Lê Hằng, Phó Tổng thư ký Hiệp hội chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) đánh giá, trong tháng 5 và 5 tháng đầu năm 2025, xuất khẩu (XK) thủy sản ghi nhận sự tăng trưởng ấn tượng.
Tổng kim ngạch XK thủy sản 5 tháng đầu năm đạt trên 4,34 tỷ USD, tăng 22% so với cùng kỳ 2024. Riêng tháng 5 ghi nhận mức gần 997 triệu USD, tăng 20%. Đáng chú ý, thị trường Mỹ là điểm nhấn với kim ngạch hơn 234 triệu USD trong tháng 5, tăng vọt 61% so với cùng kỳ – mức tăng mạnh nhất trong số các thị trường lớn.
Ảnh minh họa: Internet
Nguyên nhân chủ yếu đến từ "khoảng trống" chính sách khi Mỹ tạm thời áp mức thuế đối ứng 10% đối với hàng hóa từ Việt Nam trong giai đoạn 9/4 đến 9/7 – thấp hơn nhiều so với mức 46% từng được cảnh báo. Nắm bắt thời cơ, nhiều doanh nghiệp đã đẩy mạnh giao hàng sang thị trường này.
Tôm tiếp tục giữ vai trò là mặt hàng chủ lực, đạt hơn 1,71 tỷ USD trong 5 tháng đầu năm, tăng 32%, riêng tháng 5 đạt kỷ lục hơn 415 triệu USD. Cá tra cũng khởi sắc với mức tăng 11% sau 5 tháng, riêng tháng 5 tăng 13%. Xuất khẩu cá tra sang Mỹ phục hồi mạnh 35% sau khi giảm sâu hồi tháng 4. Các mặt hàng khác như cá ngừ, mực, bạch tuộc, cua ghẹ và nhuyễn thể có vỏ cũng tăng trưởng tích cực, trong đó nhuyễn thể có vỏ tăng tới 63%.
Tuy nhiên, VASEP cảnh báo đà tăng này có thể chỉ là tạm thời. Nếu sau ngày 9/7, Mỹ tái áp dụng mức thuế 46%, toàn ngành có thể chịu cú sốc lớn. Trong kịch bản này, kim ngạch xuất khẩu cả năm có thể giảm xuống chỉ còn 9 tỷ USD – thấp hơn đáng kể so với mục tiêu 10 tỷ USD.
Để bảo vệ ngành xuất khẩu chủ lực, ngày 17/6, VASEP đã gửi Công văn số 101/CV-VASEP đến Thủ tướng Chính phủ và các bộ, ngành liên quan, bày tỏ quan ngại sâu sắc về mức thuế đối ứng dự kiến lên tới 46% mà Mỹ có thể áp dụng với hàng hóa nhập khẩu từ Việt Nam sau ngày 9/7/2025. Đây là mức cao nhất so với các đối thủ cạnh tranh như Ấn Độ (26%), Indonesia (32%), Thái Lan (36%) hay Ecuador (10%).
VASEP cho rằng, nếu không có kết quả đàm phán tích cực, mức thuế cao sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến năng lực cạnh tranh của thủy sản Việt Nam trên thị trường Mỹ – nơi hiện chiếm 18,2% tổng kim ngạch xuất khẩu ngành. Không chỉ đơn thuần là mất đơn hàng, cú sốc thuế sẽ tác động sâu rộng. Theo VASEP, hơn 4 triệu lao động trong chuỗi thủy sản, đặc biệt là người nuôi tôm, cá tra có thể mất việc hoặc giảm thu nhập. Các doanh nghiệp nhỏ sẽ đối mặt với khó khăn tài chính, áp lực lưu kho, lãi vay tăng cao, nguy cơ phá sản.
Xuất khẩu sang Mỹ giảm cũng buộc doanh nghiệp chuyển hướng sang các thị trường khác như EU, Trung Quốc, khiến áp lực cạnh tranh tăng, giá bán giảm, lợi nhuận suy giảm. Chuỗi cung ứng nội địa từ chăn nuôi, chế biến, logistics… cũng bị ảnh hưởng dây chuyền.
Trước tình hình đó, VASEP kiến nghị Thủ tướng và các bộ, ngành chỉ đạo khẩn trương các giải pháp: Tăng cường vận động hành lang tại Quốc hội Mỹ, các hiệp hội tiêu dùng và doanh nghiệp sở tại nhằm bảo vệ quyền lợi chính đáng của ngành thủy sản Việt Nam.
Chủ động xây dựng lập luận pháp lý và đàm phán ở cấp chính phủ, nhấn mạnh vai trò của ngành thủy sản Việt Nam trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Phối hợp liên Bộ giữa Bộ Ngoại giao, Công Thương, Nông nghiệp, Tài chính, Tài nguyên và Môi trường để chuẩn bị hồ sơ đàm phán kỹ lưỡng, sát thực tiễn.
Năm 2024, ngành thủy sản đạt hơn 10 tỷ USD kim ngạch xuất khẩu, tăng gần 12% so với năm trước, trong đó thị trường Mỹ chiếm 1,82 tỷ USD, đứng thứ hai sau Trung Quốc và Hong Kong (1,9 tỷ USD).
