Dữ liệu của Tổng cục Thống kê về tác động đô thị hóa đến chênh lệch giàu nghèo tại Việt Nam cho thấy trong giai đoạn 2010-2020, thu nhập của tất cả các nhóm dân cư đều tăng. Khoảng cách về thu nhập giữa nhóm người nghèo nhất và nhóm giàu nhất Việt Nam tăng từ 9,2 lần năm 2010 tăng lên 10,2 lần năm 2019.
Tuy nhiên, năm 2020, do ảnh hưởng của dịch bệnh đã làm ảnh hưởng tới thu nhập của người làm công, ăn lương. Đáng chú ý, tác động của một số chính sách hỗ trợ thiếu đói cho người dân bị ảnh hưởng dịch bệnh, nên mức chênh lệch giữa nhóm nghèo nhất và nhóm giàu nhất giảm 9,2 lần xuống còn 8,1 lần.
Cụ thể, thống kê cho thấy năm 2010, thu nhập bình quân của người dân Việt Nam đạt 1,38 triệu đồng/tháng, trong đó nhóm người nghèo nhất chỉ có thu nhập đạt 369 nghìn đồng/tháng, nhóm người giàu nhất đạt 3,4 triệu đồng/tháng.
Khoảng cách giữa hai nhóm này là 9,2 lần, tương ứng với 3 triệu đồng.
Đến năm 2019, thu nhập nhóm người nghèo nhất đạt 988 nghìn đồng/tháng còn thu nhập của nhóm người giàu nhất Việt Nam là 10,1 triệu đồng/tháng, chênh nhau đến 9,1 triệu đồng, tương ứng với 10,2 lần. Tính bình quân, thu nhập đầu người sau 9 năm tăng lên đạt 4,29 triệu đồng/tháng. Ở giai đoàn này, chênh lệch giàu nghèo cũng gia tăng.
Sang năm 2020, do ảnh hưởng của đại dịch Covid-19, thu nhập của nhóm người giàu nhất giảm xuống còn gần 9,2 triệu đồng/tháng nhưng nhóm nghèo nhất tăng lên, đạt gần 1,14 triệu đồng/tháng. Mức tăng thu nhập của nhóm người nghèo là do các chính sách hỗ trợ xã hội do ảnh hưởng của đại dịch. Tính bình quân, thu nhập của người dân Việt Nam trong năm 2020 đạt gần 4,3 triệu đồng/tháng.
Theo Tổng cục Thống kê, chênh lệch giàu nghèo nhìn rõ hơn trên góc độ chênh lệch về giá trị tuyệt đối giữa các nhóm thu nhập. Đô thị hoá chính là nguyên nhân dẫn đến chênh lệch khoảng cách giàu nghèo ngày càng gia tăng.
Chênh lệch thu nhập giữa người nghèo (nhóm 1) và người giàu nhất (nhóm 5) tăng mạnh trong giai đoạn 2010-2019, lên đến 10,2 lần trong năm 2019 nhưng giảm xuống 8,1 lần trong năm 2020.
Năm 2010, cả nước có 772 đô thị. Đến 2020 tăng lên 862 đô thị, trong đó có 2 đô thị đặc biệt tại Hà Nội và TP.HCM. Có 23 đô thị loại I, 32 đô thị loại II, 48 đô thị loại III, 90 đô thị loại IV và 668 đô thị loại V, chủ yếu là các thị xã thuộc tỉnh hoặc thị trấn.
Tỷ lệ đô thị hóa đến 2020 đạt 39,3%, tăng 9% so với năm 2020.
Theo đó, dân số đô thị cũng gia tăng mạnh. Năm 2020, dân số của nước ta là 97,58 triệu người, trong đó dân số thành thị là 35,93 triệu người, chiếm 36,82% tổng dân số và tăng 6% so với năm 2010. Dân số thành thị tăng chủ yếu do tác động của di cư từ khu vực nông thôn sang, và chủ yếu nằm trong độ tuổi từ 15-39 tuổi, chiếm tỷ lệ 84%.
Vùng đồng bằng sông Hồng và Đông Nam Bộ là 2 vùng có tỷ lệ di cư thuần cao nhất cả nước, tương ứng là 3‰ và 18,7‰ vào năm 2020.
Đặc biệt, các địa phương là trung tâm kinh tế có tỷ lệ di cư mạnh như Bình Dương 58,6‰, Bắc Ninh 35,8‰, TP.HCM 18‰, Hà Nội 3,7‰, Đồng Nai 8,2‰; Bà Rịa – Vũng Tàu 3,2‰.
Đô thị hóa đang góp phần đẩy nhanh tốc độ tăng trưởng kinh tế, chuyển dịch cơ cấu kinh tế và cơ cấu lao động. Tuy nhiên, đô thị hóa đang làm sản xuất ở nông thôn bị đình trệ, do lao động chuyển đến thành phố. Và vấn đề xã hội nảy sinh từ đô thị hóa là chênh lệch thu nhập, khoảng cách giàu nghèo ngày càng gia tăng.
"Số người giàu đang giàu lên nhanh, và là nhóm người thiểu số sở hữu nhiều của cải, vật chất trong xã hội. Sự chênh lệch giàu nghèo sẽ dẫn tới sự bất bình đẳng trong tiếp cận dịch vụ đô thị như nhà ở, việc làm, giáo dục, y tế, cấp điện, môi trường", báo cáo của Tổng cục Thống kê cho biết.
