Chiều 14/5, tiếp tục chương trình kỳ họp thứ 9, thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng đã trình Quốc hội dự án Luật Ngân sách nhà nước (sửa đổi).
Nội dung đáng chú ý của dự luật là đề xuất điều chỉnh nguyên tắc phân chia và tỉ lệ phần trăm giữa ngân sách trung ương và địa phương.
Cụ thể, ngoài các khoản thu như luật hiện hành, dự thảo bổ sung quy định ngân sách trung ương giữ toàn bộ với số thu từ thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung theo quy định chống xói mòn cơ sở thuế toàn cầu; thu từ nhà cung cấp nước ngoài và thu cấp quyền tần số vô tuyến điện.
Ngân sách trung ương sẽ không hưởng 100% khoản thu từ thuế giá trị gia tăng (VAT) tăng thu từ hàng nhập khẩu và thuế bảo vệ môi trường hàng nhập khẩu như hiện hành.
Bộ trưởng Tài chính Nguyễn Văn Thắng. Ảnh: Quốc hội
Với dự thảo mới, Chính phủ đề xuất hai phương án phân chia giữa ngân sách trung ương và địa phương.
Phương án 1, áp dụng tỷ lệ phân chia cho từng khoản thuế. Ví dụ với thuế thu nhập doanh nghiệp (trừ khoản thu từ thuế tài nguyên, chống xói mòn cơ sở thuế tối thiểu toàn cầu), thuế thu nhập cá nhân sẽ phân chia theo tỷ lệ: trung ương hưởng 70% số thu của Hà Nội và TP.HCM, địa phương giữ lại 30%.
Hải Phòng, Đà Nẵng, Quảng Ninh tỷ lệ phân chia ngân sách trung ương và địa phương tương ứng 25% và 75%. Các địa phương còn lại tỷ lệ phân chia là 20% và 80%.
Với khoản thu từ thuế tiêu thụ đặc biệt, trừ khoản hoàn thuế này và thu từ hàng nhập khẩu, ngân sách trung ương hưởng 80% số thu của Hà Nội, TP.HCM; 60% số thu của Hải Phòng, Đà Nẵng, Quảng Ninh và Đồng Nai. Các địa phương khác tỷ lệ là 50% và tương ứng tỷ lệ phân chia phần còn lại.
Ngoài ra là các quy định phân chia ngân sách đối với thuế bảo vệ môi trường, tiền sử dụng đất, thuê đất, tiền cấp quyền khai thác khoáng sản, tài nguyên nước với tỷ lệ phân chia 80%-20% hoặc 70%-30% tùy trường hợp.
Đối với phương án 2, Chính phủ xây dựng phương án tỉ lệ phân chia cụ thể giữa trung ương và địa phương với các khoản thu từ thuế thu nhập doanh nghiệp (trừ thuế thu nhập doanh nghiệp từ hoạt động thăm dò, khai thác dầu, khí và thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung theo quy định chống xói mòn cơ sở thuế toàn cầu).
Thuế thu nhập cá nhân; thuế tiêu thụ đặc biệt, trừ khoản hoàn thuế tiêu thụ đặc biệt (nếu có) và thuế tiêu thụ đặc biệt thu từ hàng hóa nhập khẩu; thuế bảo vệ môi trường; thu tiền cấp quyền khai thác khoáng sản, tài nguyên nước sẽ do cơ quan có thẩm quyền của trung ương cấp phép.
Riêng số thu từ thuế giá trị gia tăng (không gồm số thuế hoàn theo Luật Thuế giá trị gia tăng), việc phân chia theo tỷ lệ 70% và 30%. Việc phân chia cho từng địa phương trên cơ sở nguyên tắc, tiêu chí trong từng giai đoạn do Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định.
Dự luật cũng quy định tiền sử dụng đất, tiền thuê đất (trừ thu tiền sử dụng đất gắn với tài sản trên đất do các cơ quan, tổ chức, đơn vị thuộc trung ương quản lý), các địa phương không nhận bổ sung cân đối, ngân sách trung ương hưởng 30% và địa phương 70%. Với địa phương nhận bổ sung cân đối, tỷ lệ phân chia là 20% và 80% giữa trung ương với địa phương.
Trường hợp biến động lớn về thu, chi ngân sách, Chính phủ sẽ xây dựng lại phương án và trình Quốc hội xem xét, quyết định.
Ông Phan Văn Mãi - Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính - cho biết cơ quan thẩm tra nhất trí việc thay đổi phương thức phân chia nguồn thu giữa ngân sách trung ương và địa phương.
Đa số ý kiến tại Ủy ban này chọn phương án 2, tức là chỉ quy định nguyên tắc các nguồn thu phân chia tại dự thảo luật. Chính phủ sẽ xây dựng phương án tỷ lệ phân chia cụ thể và trình Quốc hội quyết định. Việc này để đảm bảo linh hoạt trong điều chỉnh tỷ lệ phân chia trong trường hợp có biến động hoặc chênh lệch lớn về số thu, chi ngân sách Nhà nước giữa các địa phương, mà không phải trình Quốc hội sửa luật.
HĐND cấp tỉnh được giao quyết định việc phân cấp nguồn thu giữa các cấp chính quyền địa phương, đặc biệt trong bối cảnh việc sáp nhập các xã, cần có thời gian để làm rõ quy mô, cơ cấu tổ chức bộ máy chính quyền để bố trí ngân sách và phân cấp nhiệm vụ, thẩm quyền.
Dự kiến Quốc hội thảo luận tại tổ dự thảo luật này vào 15/5, hội trường vào 26/5 và biểu quyết thông qua ngày 25/6.
