Theo số liệu sơ bộ Tổng cục Hải quan vừa công bố, nửa đầu tháng 7/2023 (1-15/7) cả nước xuất khẩu 249.273 tấn gạo, kim ngạch đạt 135.45 triệu USD. Tính chung từ đầu năm đến 15/7, cả nước xuất khẩu hơn 4,48 triệu tấn gạo, kim ngạch đạt gần 2,4 tỷ USD, tăng hơn 17% về lượng và tăng 28% so với cùng kỳ năm ngoái. Trị giá bình quân mỗi tấn gạo xuất khẩu đạt hơn 530 USD/tấn, trong khi cùng kỳ năm ngoái chỉ gần 490 USD/tấn.
Xuất khẩu gạo đang tăng trưởng tốt. Ảnh: Internet
3 thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam đều nằm ở châu Á gồm: Philippines, Trung Quốc và Indonesia, với kết quả lần lượt là (cập nhật theo thị trường trong 6 tháng đầu năm): 1.698.593 tấn, 857,7 triệu USD; 677.387 tấn, 390,6 triệu USD; 492.801 tấn, 244 triệu USD. Hoạt động xuất khẩu sang 3 thị trường chủ lực đều có tăng trưởng khả quan so với cùng kỳ năm ngoái.
Hiệp hội Lương thực Việt Nam cho rằng, năm nay xuất khẩu gạo thuận lợi hơn hẳn các năm khác. Trong đó, sản xuất thắng lớn khi cơ cấu giống lúa có nhiều chuyển biến, năng suất cao. Nhu cầu nhập khẩu tại thị trường cũ như Philippines, Trung Quốc và Malaysia đều tăng mạnh. Cùng với đó, gạo xuất khẩu sang các thị trường mới như Indonesia, một vài quốc gia châu Phi tăng đột biến. Ngoài ra, gạo thơm Việt Nam thực hiện xúc tiến thương mại thêm tại các thị trường ngách và ngày càng có vị thế riêng đã giúp bức tranh xuất khẩu có thêm nhiều thành tích.
Trong Chiến lược phát triển thị trường xuất khẩu gạo của Việt Nam đến năm 2030 vừa được phê duyệt cuối tháng 5/2023, mục tiêu đưa ra là đến năm 2030 sẽ giảm khối lượng xuất khẩu xuống chỉ còn 4 triệu tấn với kim ngạch tương đương chỉ là 2,26 tỷ USD, chấp nhận nhịp độ tăng trưởng xuất khẩu bình quân giai đoạn 2023 - 2025 giảm khoảng 2,4% và giai đoạn 2026 - 2030 giảm khoảng 3,6%.
Tuy nhiên, trong giai đoạn này, các doanh nghiệp cũng nên thận trọng trong việc ký các hợp đồng, trước diễn biến giá lúa trong nước tăng cao.
Về tác động tích cực, hiện giá lúa tươi đang tăng cao sau thông tin Ấn Độ cấm xuất khẩu gạo. Điều này sẽ có lợi cho nông dân khi Việt Nam đang bắt đầu vụ thu hoạch vụ hè thu từ nay đến hết tháng 9. Tuy nhiên, đối với doanh nghiệp thu mua xuất khẩu thì sẽ xuất hiện những rủi ro.
Hiện nay, một số doanh nghiệp xuất khẩu gạo sang thị trường châu Phi hoặc Indonesia ký hợp đồng với giá khá thấp, khoảng dưới 500 USD/ tấn. Do vậy, với những doanh nghiệp chưa thu mua được hàng sẽ gặp những khó khăn nhất định.
Hiệp hội Lương thực Việt Nam từng dự đoán giá gạo có xu hướng đi lên và Ấn Độ dừng xuất khẩu cũng đã được cảnh báo. Trước mắt, các doanh nghiệp tập trung mua hàng trước rồi xem xét xuất khẩu. Điều cần thiết hiện nay doanh nghiệp cần phải cố gắng có lượng thu mua ổn định, hạn chế bán ra thì sẽ đảm bảo thị trường trong nước ổn định.
Tính đến nay, khu vực đồng bằng sông Cửu Long chỉ mới thu hoạch khoảng 80% so với cùng kỳ, tập trung tại các tỉnh Long An, Đồng Tháp và Vĩnh Long. Vì vậy, Hiệp hội Lương thực Việt Nam nhận định, sản lượng lúa thu hoạch trong thời gian tới dự kiến sẽ còn dư địa gia tăng mạnh khi vụ hè thu đạt điểm rộ nhất rơi vào tháng 8. Vì vậy, VFA nhận định các doanh nghiệp nên mua vào hỗ trợ người nông dân, hạn chế bán ra.
Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) cũng lưu ý, Hiệp hội Lương thực Việt Nam và các thương nhân cần đảm bảo cân đối xuất khẩu và tiêu dùng nội địa; duy trì mức dự trữ lưu thông theo quy định, góp phần bình ổn giá thóc, gạo tại thị trường trong nước và đảm bảo an ninh lương thực. Chủ động theo dõi sát tình hình thị trường, tổ chức phương án sản xuất, xuất khẩu phù hợp, đảm bảo xuất khẩu có hiệu quả. Nghiêm túc thực hiện chế độ báo cáo định kỳ về lượng thóc, gạo tồn kho, tình hình ký kết và thực hiện hợp đồng xuất khẩu gạo theo quy định tại Nghị định số 107/2018/NĐ-CP, gửi về Cục Xuất nhập khẩu - Bộ Công Thương và Hiệp hội Lương thực Việt Nam.
Đồng thời, chủ động báo cáo Bộ Công Thương, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn các khó khăn, vướng mắc phát sinh trong quá trình cung ứng, lưu thông thóc, gạo trên thị trường trong nước và quốc tế để có giải pháp ứng phó kịp thời.
