Nỗ lực bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống của nếp nhà rông

Tham dự buổi tọa đàm, có các vị lãnh đạo, nguyên lãnh đạo Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam; các chuyên gia, nhà nghiên cứu, sinh viên các trường Đại học Văn hóa Hà Nội, Đại học Quốc gia Hà Nội. Đặc biệt, có sự tham gia của 20 người Ba Na tại làng Kon Rbàng (xã Ngọk Bay, tỉnh Quảng Ngãi) - những người tham gia phục dựng nhà rông trong khuôn viên Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam.

Khai mạc Tọa đàm, Tiến sỹ Bùi Ngọc Quang - Phó Giám đốc Phụ trách Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam - đã giới thiệu khái quát về người Ba Na và thực trạng sử dụng các ngôi nhà rông ở Tây Nguyên nói chung, ở làng Kon Rbàng và Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam nói riêng.

Qua đó cho thấy, nhà rông là biểu tượng văn hóa đặc trưng của các dân tộc Tây Nguyên, là di sản kiến trúc dân gian đặc sắc. Nhà rông không chỉ là trung tâm sinh hoạt cộng đồng - nơi diễn ra các lễ hội truyền thống, mà còn là nơi kết tinh giá trị lịch sử, tinh thần, nghệ thuật và tri thức dân gian. Tuy nhiên, việc gìn giữ và phát huy giá trị nhà rông trong bối cảnh hiện nay đang là vấn đề cần phải bàn thảo đa chiều.

Tại buổi tọa đàm, Tiến sỹ Lưu Hùng - nguyên Phó Giám đốc Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam - đã giới thiệu về quá trình dựng nhà rông tại Bảo tàng qua các giai đoạn. Phó Giáo sư, Tiến sỹ Võ Quang Trọng - nguyên Giám đốc Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam - giới thiệu về quá trình sửa nhà rông tại Bảo tàng qua các giai đoạn.

Các chuyên gia và khách mời cũng đã dành nhiều thời gian để chia sẻ kinh nghiệm bảo tồn nhà rông trong không gian Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam; đồng thời, trao đổi về những vấn đề đặt ra trong công tác gìn giữ di sản kiến trúc dân gian truyền thống hiện nay.

Để gìn giữ và bảo tồn nhà rông trong không gian Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam, tháng 10/2025, lãnh đạo Bảo tàng đã mời 20 người thợ Ba Na đến từ xã Ngọk Bay, tỉnh Quảng Ngãi trực tiếp ra tu sửa ngôi nhà rông trong khuôn viên Bảo tàng.

Nghệ nhân A Nghêh ở làng Kon Rbàng - một trong những người tham gia dựng và sửa nhà rông tại Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam - chia sẻ: Với người Ba Na, nhà rông có ý nghĩa vô cùng quan trọng. Đây là nơi tổ chức lễ hội, bàn việc làng, cũng là nơi gắn kết cộng đồng, nuôi dưỡng truyền thống và tinh thần đoàn kết.

Nghệ nhân A Nghêh khẳng định, việc hoàn thành sửa chữa, trùng tu nhà rông của người Ba Na tại Bảo tàng khiến mọi người rất vui, hơn 20 nghệ nhân từ Kon Rbàng phải mất thời gian hơn một tháng mới hoàn thành. Giờ đây, người dân Kon Rbàng vui mừng khi nhà rông của người Ba Na đã được dựng theo nguyên mẫu truyền thống. 

Ông Bùi Ngọc Quang - Phó Giám đốc phụ trách Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam - cho biết: Bảo tàng đã lựa chọn mẫu nhà rông tiêu biểu của người Ba Na ở xã Ngọk Bay để phục dựng, qua đó giúp công chúng và du khách hiểu sâu hơn về kiến trúc, giá trị văn hóa của ngôi nhà truyền thống.

"Là biểu tượng thể hiện sức mạnh cộng đồng, nhưng trải qua thời gian, vật liệu tự nhiên khan hiếm, các ngôi làng truyền thống dần thay đổi khiến nhà rông bị mai một. Vì vậy, việc bảo tồn nhà rông trong không gian Bảo tàng là cách lưu giữ có định hướng, góp phần lan tỏa tri thức và bản sắc văn hóa dân tộc", ông Bùi Ngọc Quang nhận định.

Có thể thấy rằng, việc phục dựng, tu sửa nhà rông đã và đang rất cần sự chung tay giữa nhà nghiên cứu, các nghệ nhân và người làm công tác bảo tàng, để đề cao việc gìn giữ di sản văn hóa các dân tộc Việt Nam, từ đó góp phần lan tỏa tinh thần bảo vệ di sản kiến trúc dân gian trong bối cảnh xã hội đương đại.