Phục hồi phát triển kinh tế như thế nào?

Chuyên gia kinh tế nhấn mạnh điều này tại 02 phiên thảo luận với chuyên đề: “Phối hợp các chính sách tài khóa, tiền tệ linh hoạt, hiệu quả, tạo nguồn lực ổn định kinh tế vĩ mô, phục hồi kinh tế” và “bảo đảm an sinh xã hội và nguồn cung lao động trong quá trình phục hồi kinh tế”, trong khuôn khổ Diễn đàn Kinh tế Việt Nam 2021.

“Đóng cửa” thì không thể nói phục hồi

Thứ trưởng Bộ Tài chính Võ Thành Hưng nêu ý kiến: Việt Nam cũng đang có điều chỉnh chính sách tài khoá, hỗ trợ doanh nghiệp, hộ kinh doanh và người lao động qua nhiều công cụ. Ước tính thuế miễn, giảm, giãn năm 2020 khoảng 130 nghìn tỷ đồng. Con số này năm 2021 khoảng 140 nghìn tỷ đồng. Các chính sách tập trung vào ngành hàng, lĩnh vực chịu tổn thương nhiều như vận tải, du lịch, giáo dục, y tế...

Nhiều cơ chế chính sách hỗ trợ trực tiếp doanh nghiệp, chủ sử dụng lao động, người lao động và đối tượng yếu thế cũng được thực hiện. Đến 2021 chi cả của Trung ương và địa phương khoảng 76.000 tỷ đồng, ngoài ra còn sử dụng các quỹ BHXH, BHTN, TNLĐ cỡ 48.000 tỷ đồng. Nhiều chính sách miễn, giảm tiền điện, cước viễn thông, học phí ước tính 40.000 tỷ đồng.

“Tổng hoà các chính sách thực hiện vừa qua góp phần tháo gỡ khó khăn, hỗ trợ người dân, đối tượng chịu tác động nghiêm trọng của dịch bệnh và qua đó tạo nguồn lực ứng phó thành công với dịch bệnh, đảm bảo an sinh và trật tự an toàn xã hội” – ông Võ Thành Hưng khẳng định.

Vấn đề đặt ra là chính sách hỗ trợ phục hồi và phát triển kinh tế thì chính sách nào trọng tâm nhất, theo Thứ trưởng Bộ Tài chính, câu trả lời phụ thuộc thời điểm kiểm soát, khống chế được dịch bệnh. Giai đoạn dịch bùng phát nhanh như ở Bắc Ninh, Bắc Giang vào tháng Tư, tháng Năm hay các tỉnh phía Nam tháng Tám, tháng Chín  năm 2021 là lúc sử dụng nhiều công cụ chi hỗ trợ trực tiếp cho doanh nghiệp và người dân; xuất cấp hàng dự trữ để người dân yên tâm phòng chống dịch. Khi tình hình dịch được kiểm soát, hoạt động sản xuất kinh doanh, đi lại bình thường hơn thì chính sách tập trung tháo gỡ khó khăn, khôi phục sản xuất, giải quyết an sinh xã hội qua hỗ trợ thanh khoản, tín dụng, chi phí đầu vào khác.

“Tuy nhiên cần lưu ý dịch bệnh chưa mất đi, thậm chí phức tạp hơn với biến chủng mới Omicron, đòi hỏi tiếp tục dành nguồn lực thích đáng cho y tế, phòng chống dịch bệnh. Chúng ta cũng chỉ có thể bàn phục hồi phát triển kinh tế một khi dịch bệnh được khống chế, vì khi tất cả đóng cửa thì không thể nói phục hồi” – ông Võ Thành Hưng nói.

Huy động nguồn lực, “tiền trong dân”, hiểu thế nào?

“Nhiều người phản ứng với câu “tiền trong dân” nhưng ngôn ngữ Việt Nam rất tinh tế, vì “dân” ở đây là doanh nghiệp, là ngân hàng thương mại, các quỹ chứ không chỉ là người dân”, có thể huy động trong thị trường”, Tiến sỹ Trương Văn Phước - nguyên Quyền Chủ tịch Ủy ban Giám sát tài chính Quốc gia nhấn mạnh, đồng thời cho biết, Bộ Tài chính đã huy động được một nguồn lực rất quan trọng qua công cụ trái phiếu với lãi suất thấp hơn trong thời gian dài hơn là điều rất tốt.

Vị chuyên gia này cũng cho rằng, dịch bùng phát ở Việt Nam chậm hơn nên thế giới có bước đi trước, phục hồi nhanh hơn, song điều đó cũng có nghĩa chúng ta học được kinh nghiệm kích cầu và kích cung. Ông đề xuất khuôn khổ đánh giá lạm phát Việt Nam cần linh hoạt hơn vì hiện các nước đi theo xu hướng đánh giá cả chu kỳ chứ không chỉ lấy lạm phát hàng năm để đánh giá CPI.

“Điều gì xảy ra nếu CPI của Việt Nam đụng trần 4%, hết dư địa của điều hành chính sách? Vì sao chúng ta không chấp nhận lạm phát của Việt Nam sang năm là 4,5%, năm 2023 là 3,6%, năm 2024 thì chỉ có 2,8%...? Điều này sẽ tạo ra khuôn khổ vô cùng linh hoạt cho Ngân hàng Nhà nước điều hành chính sách tiền tệ”, ông Phước đặt vấn đề.

So sánh giữa dư địa chính sách tài khóa và chính sách tiền tệ, Tiến sỹ Võ Trí Thành nhận thấy, "dư địa chính sách tài khóa hiện nay tốt hơn rất nhiều khi xét trên các chỉ số nợ công, thâm hụt ngân sách, cũng như sự thuận lợi trong huy động nguồn lực trong và ngoài nước. Song, dư địa của chính sách tiền tệ có nhiều giới hạn khi bị giới hạn bởi tỷ lệ nợ tín dụng/GDP, lạm phát vẫn là "bóng ma", nguy cơ tăng nợ xấu. Do vậy, trong thời gian tới nên tập trung thực hiện các chính sách tài khóa.

Trong thời gian qua, với sự phối hợp chặt chẽ giữa Quốc hội và Chính phủ, độ trễ trong của chính sách tài khóa đã được cải thiện phần nào. Theo Tiến sỹ Võ Trí Thành, sự đồng hành của Quốc hội nên thể hiện qua các kỳ họp bất thường, thay vì hai kỳ họp đầu và cuối năm thực hiện theo Luật Tổ chức Quốc hội. Việc tổ chức kỳ họp bất thường, theo ông Võ Trí Thành, có thể sẽ phải được Quốc hội thực hiện ít nhất trong 05 năm tới, do tình hình thế giới còn bất định, nhiều bất ổn và rủi ro hiện nay.