Thí điểm cơ chế riêng cho địa phương vì mục tiêu chung của quốc gia

Sáng 22/10, Quốc hội tiếp tục thảo luận ở tổ dự thảo Nghị quyết về một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển 4 địa phương là: TP. Hải Phòng, tỉnh Nghệ An, tỉnh Thanh Hóa và tỉnh Thừa Thiên Huế.

Sẽ tổng kết, đánh giá và nhân rộng trên toàn quốc

Thảo luận tại tổ đại biểu số 3, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ giải thích vì sao cần có cơ chế, chính sách đặc thù phát triển cho một số địa phương, dù thể chế nước ta là một khuôn khổ thống nhất cho toàn quốc nhưng vẫn thí điểm một số khuôn khổ chính sách mới. Trên cơ sở kết quả thí điểm, chúng ta sẽ tổng kết, đánh giá và nhân rộng trên toàn quốc. Việc thí điểm là vì mục tiêu chung cho sự phát triển của quốc gia.

Theo Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ, chủ trương của Đảng ta nhất quán, nếu địa phương nào có điều kiện phát triển, là “đầu tàu” thì cần có những cơ chế chính sách đột phá mạnh hơn để tạo điều kiện cho phát triển. Việc này sẽ tạo sự lan toả cho những địa phương khác, cho cả vùng, thậm chí cho cả nước.

Còn với những địa phương, địa bàn khó khăn, chúng ta sẽ có những cơ chế chính sách đặc thù giúp vươn lên, rút ngắn khoảng cách phát triển với địa phương khác. Hải Phòng, Nghệ An, Thanh Hóa và Thừa Thiên Huế là những địa phương đều đã có Nghị quyết riêng của Bộ Chính trị về phát triển.

Hải Phòng là một trong những địa phương thuộc tam giác phát triển phía bắc (Hà Nội, Hải Phòng, Quảng Ninh), có cực tăng trưởng mạnh. Trong thời gian gần đây, Hải Phòng có những bứt phá mạnh mẽ cả về GDP, thu ngân sách, kết cấu hạ tầng, xây dựng nông thôn mới, đầu tư nhiều cho các xã. Những huyện có khả năng lên quận ở Hải Phòng cũng được đầu tư mạnh mẽ.

9 tháng đầu năm nay dù cả nước tăng trưởng thấp nhưng Hải Phòng vẫn tăng trưởng hơn 12%. Cả nước phấn đấu đến năm 2030 đạt mức 8.000 USD thu bình quân đầu người nhưng riêng Hải Phòng lại đặt mục tiêu GDP 16.000 USD bình quân đầu người. Do đó, nhu cầu phát triển của Hải Phòng là rất lớn.

Hải Phòng xác định tầm nhìn không chỉ là một cực tăng trưởng mà còn là động lực tăng trưởng của khu vực và cả nước. Đồng thời đây cũng là địa phương hoàn thành sớm nhất mục tiêu công nghiệp hoá, hiện đại hoá, có vị trí mang tầm cỡ trong khu vực. Do đó đã có Nghị quyết riêng của Bộ Chính trị được chuẩn bị công phu do Ban Kinh tế Trung ương chủ trì ban hành năm 2019.

Với Thừa Thiên Huế, trước đây Bộ Chính trị đã có Nghị quyết phấn đấu đưa địa phương này trở thành thành phố trực thuộc Trung ương. Quá trình tổ chức thực hiện đã có tốc độ phát triển tốt. Tuy nhiên, nông thôn của Thừa Thiên Huế có xuất phát điểm khó khăn, khó đạt được tiêu chí thành phố trực thuộc Trung ương. Do đó, trên cơ sở tổng kết đánh giá 10 năm thực hiện Nghị quyết Bộ Chính trị, đã có đề xuất, có quyết sách xây dựng địa phương trở thành thành phố di sản trực thuộc Trung ương với cốt lõi là Cố đô Huế. Các tiêu chí về dân số, thu nhập không nhất thiết như các thành phố trực thuộc khác, đây là cơ chế chính sách đặc thù cho thành phố di sản.

Với tỉnh Thanh Hoá, Chủ tịch Quốc hội nhắc lại khi Bác Hồ vào thăm đã nói: “Tỉnh Thanh theo tôi, muốn trở thành một tỉnh kiểu mẫu, nhất định được, vì người đông, đất rộng, của nhiều, chỉ còn thiếu sự điều khiển sắp đặt”. Do đó, Thanh Hoá hiện nay đã và đang phấn đấu trở thành một cực trong tứ giác phát triển của phía bắc cùng với Hà Nội, Hải Phòng, Quảng Ninh. Bên cạnh đó, Thanh Hoá có động lực phát triển kinh tế Nghi Sơn. Vì vậy, Chủ tịch Quốc hội cho biết lúc này Thanh Hoá chỉ thiếu cơ chế để tổ chức thực hiện và phát triển.

Cần làm rõ hơn các đặc thù, lợi thế của từng địa phương

Tại Đoàn đại biểu Quốc hội TP. Hà Nội, các đại biểu thống nhất cho rằng việc thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù là cần thiết để tạo cơ chế đột phá cho các địa phương phát triển, song cần có tiêu chí cụ thể lý do vì sao chọn các tỉnh, thành phố lần này để thí điểm.

Về thí điểm thực hiện chính sách phí, lệ phí trên địa bàn, HĐND TP. Hải Phòng và tỉnh Thanh Hóa quyết định áp dụng các loại phí, lệ phí chưa được quy định trong danh mục phí, lệ phí ban hành kèm theo Luật Phí và lệ phí; điều chỉnh mức hoặc tỉ lệ thu phí, lệ phí đã được cấp có thẩm quyền quyết định đối với các loại phí, lệ phí được quy định trong danh mục phí, lệ phí ban hành kèm theo Luật Phí và lệ phí trừ án phí, lệ phí tòa án… Vì thế, đại biểu Nguyễn Thị Lan cho rằng cần có quy định cụ thể về các loại phí và lệ phí liên quan đến lợi ích của người dân cho phù hợp.

Đại biểu Tạ Đình Thi bày tỏ sự đồng tình với việc Quốc hội sẽ ban hành 4 nghị quyết về thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù, song theo đại biểu, cần làm rõ hơn các đặc thù, lợi thế của từng địa phương để tạo đột phá trong phát triển.

Đại biểu cũng bày tỏ băn khoăn về thẩm quyền của địa phương thực hiện cơ chế, chính sách đặc thù trong chuyển đổi mục đích sử dụng đất rừng, cần có hướng giải quyết phù hợp.

Còn đại biểu Nguyễn Hữu Chính cho rằng, cần làm rõ tính đặc thù của các địa phương này với các tỉnh, thành phố khác có cùng đặc điểm.

Đại biểu Vũ Thị Lưu Mai bày tỏ sự băn khoăn khi cả 4 nghị quyết thí điểm chưa cho thấy sự đột phá của các tỉnh, thành phố khi thực hiện; đồng thời chưa có sự bao quát mà nghị quyết chỉ tập trung vào cơ chế ngân sách, chưa có điểm mới để có thể lý giải cho việc áp dụng cơ chế, chính sách đặc thù. Đại biểu cho rằng cần quy định cụ thể hơn về ngân sách Trung ương bổ sung có mục tiêu từ tăng thu trên địa bàn các tỉnh, thành phố thực hiện thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù để Trung ương không bị hụt thu.

Đối với vấn đề quản lý đất đai và quản lý sử dụng rừng khi dự thảo Nghị quyết cho biết HĐND tỉnh Thanh Hóa, tỉnh Nghệ An quyết định chuyển mục đích sử dụng đất trồng lúa 2 vụ trở lên với quy mô dưới 500 ha; đất rừng phòng hộ, đất rừng đặc dụng với quy mô dưới 50 ha phù hợp với quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất đã được cấp có thẩm quyền quyết định. Do đó, đại biểu Vũ Thị Lưu Mai cho rằng, cần cân nhắc khi chuyển đổi mục đích sử dụng đất trồng rừng để bảo đảm môi trường.