Hiến kế phục hồi kinh tế và cải cách thể chế sau dịch COVID-19

Theo CIEM, Báo cáo về thúc đẩy phục hồi kinh tế và cải cách thể chế sau đại dịch COVID-19 tại Việt Nam được thực hiện nhằm phân tích bối cảnh quốc tế và trong nước trước và trong đại dịch COVID-19; phân tích và đánh giá tác động của COVID-19 tới tình hình kinh tế - xã hội Việt Nam; phân tích một số yêu cầu về cải cách thể chế nhằm phục hồi và thúc đẩy kinh tế - xã hội sau đại dịch COVID-19; xác định định hướng và lộ trình chính sách cho phát triển giai đoạn 2021-2030.

Tại hội thảo, các chuyên gia kinh tế nhìn nhận, đại dịch COVID-19 bùng phát từ đầu năm 2020 đến nay đã có những tác động bất lợi, sâu rộng, cả trực tiếp và gián tiếp đối với kinh tế toàn cầu. Đến nay, đại dịch vẫn có những diễn biến hết sức khó lường, cho dù nhiều nước đã bắt đầu quá trình phổ biến vaccine. Còn Việt Nam đang bước vào giai đoạn chiến lược 2021-2030 với những mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội mới. Dù phải cân nhắc những kịch bản diễn biến dịch bệnh, Việt Nam cũng cần xây dựng một kế hoạch dài hơi nhằm thúc đẩy phục hồi kinh tế sau khi COVID-19 kết thúc.

Cụ thể, các chuyên gia kinh tế cho rằng, đại dịch COVID-19 bùng phát đã làm trầm trọng thêm những rủi ro đối với kinh tế toàn cầu. Ở một mặt khác, đại dịch này cũng buộc các nền kinh tế, dù phát triển hay đang phát triển cũng phải đẩy nhanh những cải cách thể chế, đặc biệt là gắn với tiếp cận Cách mạng công nghiệp lần thứ tư và kinh tế số.

Tại Việt Nam, với việc tiếp tục kiểm soát tốt dịch bệnh trong những tháng đầu năm 2021, các hoạt động kinh tế - xã hội trong cả nước tiếp tục đà phục hồi. Hoạt động tiêm vắc-xin đã dần được triển khai. Nhiều thảo luận xoay quanh việc mở lại các đường bay quốc tế, hay hộ chiếu vaccine... được đề cập gần đây nhằm hướng đến mở cửa trở lại nền kinh tế một cách an toàn, hay sự đồng bộ và bền vững của chính sách hỗ trợ phục hồi một số ngành, lĩnh vực quan trọng cũng như tổng thể nền kinh tế.

Theo TS. Trần Thị Hồng Minh, Viện trưởng CIEM, trong bối cảnh dịch bệnh COVID-19 còn diễn biến phức tạp, báo cáo đưa ra một số cân nhắc về quá trình phục hồi kinh tế và cải cách thể chế kinh tế trong thời gian tới, bao gồm: cân nhắc về ổn định kinh tế vĩ mô và phục hồi kinh tế, về cải cách thể chế kinh tế trong nước và hội nhập kinh tế quốc tế, về vai trò của nhà nước và không gian kinh tế cho khu vực kinh tế tư nhân; thời điểm tiến hành cải cách cũng được nhìn nhận thấu đáo trong giai đoạn phục hồi tăng trưởng kinh tế sau đại dịch.

Triển vọng kinh tế Việt Nam giai đoạn 2021-2030 được đánh giá dựa trên 3 kịch bản. Nếu đạt được những đột phá trong chất lượng cải cách thể chế dẫn tới cải thiện chất lượng tăng trưởng song hành với các biện pháp nới lỏng tài khóa và tiền tệ đúng trọng tâm, đúng thời điểm, tốc độ tăng trưởng GDP trung bình có thể đạt tới 6,76%/năm giai đoạn 2021-2030 đi kèm với cải thiện đáng kể về năng suất. Khi đó, kinh tế Việt Nam sẽ phục hồi tăng trưởng nhanh và bền vững hơn, ngay cả khi kinh tế thế giới còn nhiều bất định. Từ nghiên cứu, tham vấn với các bên, báo cáo cũng đề xuất định hướng và lộ trình chính sách cho giai đoạn 2021-2030.

Ông Nguyễn Anh Dương, Trưởng ban Ban Nghiên cứu tổng hợp, CIEM, chỉ rõ đề xuất lộ trình cải cách trong báo cáo là: tiếp tục phòng, chống dịch COVID-19 hiệu quả, tháo gỡ khó khăn cho cộng đồng doanh nghiệp và người lao động, kết hợp với cải cách thể chế kinh tế. Tiếp đó, đến năm 2022, kết hợp giải pháp phục hồi kinh tế và cải cách thể chế kinh tế; năm 2023 là rút dần các giải pháp hỗ trợ phục hồi tăng trưởng kinh tế, tập trung vào cải cách thể chế kinh tế...

Cũng theo ông Nguyễn Anh Dương, nếu chỉ nới lỏng tài khoá và tiền tệ, tăng trưởng kinh tế sẽ cao hơn, song đi kèm với áp lực lạm phát lớn hơn. Nếu nới lỏng tài khoá và tiền tệ cùng với cải cách thể chế, tăng trưởng kinh tế sẽ cao hơn và đi kèm với cải thiện đáng kể về năng suất. Đây cũng là cách để phục hồi tăng trưởng nhanh và bền vững hơn, ngay cả khi kinh tế thế giới còn nhiều bất định.